Boşanma Maddi Manevi Tazminat
Mevcut veya gelecekteki menfaatleri boşanmadan kaynaklı olarak zedelenen kusursuz veya eşine oranla daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun bir maddi tazminat isteyebilir (TMK. m: 174/1). Boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevi tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilir (TMK. m: 174/11).İstenecek tazminat maddi ve manevi olmak üzere iki türlüdür:
Maddi Tazminat İstemenin Şartları
Tazminat isteyen taraf kusursuz ya da eşine oranla daha az kusurlu olmalıdır.
Davalı taraf kusurlu olmalıdır.
Tazminat isteyen tarafın mevcut hali boşanmadan dolayı zedelenmiş olmalıdır
Tazminat İsteyen Tarafın Kusursuz ya da Daha Az Kusurlu Olması
Maddi tazminat talebinde bulunabilmek için aranan şartlardan biri , bu talepte bulunan tarafın KUSURSUZ ya da DAHA AZ KUSURLU olmasıdır. Bir boşanma davasında tamamı ile “kusursuz olma” durumu çok nadir rastlanan bir durumdur. Bir önceki Medeni Kanun tazminat talebi için kusursuz olma şartı öne sürüyor idi ve bu durum maddi tazminat isteme olasılığını çok daraltıyordu. Medeni Kanun’da yapılan düzenleme ile bu kriter yumuşatıldı. Böylece kriter olarak “kusursuz olma” ya da “daha az kusurlu olma” seçenekleri bir arada tutularak, kusurlu olmasına karşın diğer taraf ile karşılaştırıldığında kusuru daha az olan tarafa maddi tazminat talep etme yolu açılmış bulunmaktadır.
Davalı Tarafın Kusurlu Olması
Maddi tazminat için gerekli olan şartlardan birisi de “davalı tarafın kusurlu olması” dır. Davalı tarafın boşanmada kusuru yok ise , tazminat ödemesi yönünde bir hüküm verilemez. Örnek verilecek olursa evlilik birliği temelden sarsılmış olabilir fakat bazen bu süreçte her iki tarafın da kusuru bulunmayabilir. Bir diğer örnek olarak akıl sağlığı yerinde olmayan birine karşı açılmış olan tazminat davasında tazminata hükmedilmez , çünkü bu durum o kişinin kusuru değildir. Buna benzer durumlarda maddi tazminata hükmedilmemektedir.
Mevcut veya Beklenen Bir Menfaatin Boşanma Sebebi ile Zedelenmiş Olması
Mevcut menfaat demekle , eğer boşanma gerçekleşmemiş olsa idi , kusursuz ya da daha az kusurlu olan tarafın evlilik birliğinden sağlamaya devam edeceği yararlar kastedilmektedir. Buna örnek olarak daha az kusurlu olan tarafın boşanmayı takiben diğer tarafa ait bir ticarethaneyi tasfiyeye ya da sermayeyi geri vermeye mecbur düşmesi gibi durumlar gösterilebilir. Bununla beraber , evlenme sırasında yapılmış masraflar veya hediyeler , maddi tazminat talebi içerisine dahil edilemez. Beklenen menfaat demekle , eğer boşanma gerçekleşmemiş olsa idi , kusursuz ya da daha az kusurlu olan tarafın evlilik birliği içerisinde ileride sağlayacak olduğu yararlar kastedilmektedir. Buna örnek olarak , ileride sigortadan doğacak bir alacak , ya da sosyal sigortalardan eş dolayısı ile bağlanacak aylık vb. örnek olarak verilebilir.
Maddi Tazminat Davasının Miktarı ve Şekli
Maddi tazminatın miktarı hakim tarafından onun takdirine dayalı olarak belirlenir, fakat davanızda talepte miktarı belli etmek gerekmektedir.Hakim bu miktarı belirlerken göz önünde bulundurduğu noktalar her iki tarafın ekonomik durumları , evlilik süresi ve tarafların kusur dereceleridir. Miktarı gibi tazminatın ödenme şeklini de hakim belirlemektedir. Tazminat ; belli bir miktarın toplu olarak ya da şartlar uyarınca irat şeklinde ödenmesi veya bazı eşyaların,malların davacı tarafa verilmesi şeklinde gerçekleşebilir.
Manevi Tazminat İstemenin Şartları
Davalı taraf kusurlu olmalıdır.
Tazminat isteyen tarafın kişilik hakkı zedelenmiş olmalıdır.
Kişilik hakkının zedelenmiş olup olmadığı, boşanmaya sebep olan olayın mahiyetine ve istemde bulunan tarafın duyduğu elem ve üzüntünün derecesine göre tayin edilir.
Davalı Tarafın Kusurlu Olması
Manevi tazminat talep edebilmek için, davalı tarafın kusurlu olması şartı bulunmaktadır. Burada önemli olan kusurun ağır olup olmaması değildir. Burada bakılan davalı tarafın diğer tarafın kişilik haklarına saldırıda bulunma kusurunda bulunup bulunmadığıdır. Yine bir önemli hususta kusurun daha önceden affedilip edilmediği noktasında önem arz etmektedir.
Tazminat İsteyen Tarafın Kişilik Hakkının Zedelenmiş Olması
Manevi tazminat talebinde bulunabilmek için, boşanmaya sebep olan olaylar sırasında manevi tazminat talebinde bulunmuş olan kişinin kişilik hakkının zedelenmiş olması şartı aranmaktadır. Önceki Kanun zedelenmenin ağır olmasını şartını arıyordu fakat yeni Medeni Kanun zedelenmenin ağır olmasının gerekmediğini belirtmektedir. Davacı tarafın kişilik haklarının nasıl zedelenmiş olduğu , boşanmaya sebep olan olaylara ve davacının duyduğu üzüntünün derecesine göre belirlenmektedir.
Manevi Tazminat Davasının Miktarı ve Şekli
Manevi tazminat miktarı aynen maddi tazminat miktarının belirlenmesinde olduğu gibi hakim tarafından belirlenir. Hakim burada kişilik haklarının ne kadar zedelendiğini saptayarak , boşanmaya yol açan olayın ağırlığına göre manevi tazminat miktarını belirler. Bu miktar belirlenirken hakim aynı zamanda davalının mali gücünü de göz önünde bulundurur. Manevi tazminata da aynen maddi tazminat talebinde olduğu gibi istem üzerine hükmedilir. Manevi tazminat boşanma davası görülürken ya da boşanma davasından sonra açılacak ayrı bir dava ile talep edilebilir.
Dava Nerede Açılır Nasıl Görülür?
Dava Aile Mahkemesinde açılır. Davayı ispat etmek için sürülen belgeler incelenir. Kusur araştırılır. Tarafların mali ve sosyal durumları araştırılır. Bilirkişiden maddi tazminat hususunda rapor alınır.Manevi tazminat olarak mutlaka belli bir paraya hükmedilir (TMK.m: 174/H)
Zamanaşımı
Evliliğin boşanma sebebiyle sona ermesinden doğan dava hakları, boşanma hükmünün kesinleşmesinin üzerinden 1 yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.
GENEL OLARAK
Evlilik birliğinin devam etmesi halinde sahip olacağı muhtemel menfaatlerin boşanma nedeniyle kazanılamayacak olması nedeniyle maddi tazminat istenebilir.
Boşanma davası içinde istenen maddi tazminat ve manevi tazminat talepleri için boşanma davası harcından başka harç alınmaz.
Boşanma davası içinde istenen ve karara bağlanan maddi tazminat ve manevi tazminat talepleri için ayrıca avukatlık ücretine hükmedilemez.
Boşanma davası kesinleşmeden, boşanma davası içinde verilmiş olunan maddi tazminat ve manevi tazminat talepleri icraya konulamaz.