NAFAKA DAVASI NASIL AÇILIR
GENEL BİLGİLER
A. NAFAKA DAVASI
B. GENEL NAFAKA DAVALARI
C. NAFAKA DAVASI NASIL AÇILIR ALINIR
1. TEDBİR NAFAKASI
• TEDBİR NAFAKASI : Tedbir nafakası Boşanma Davası Açıldıktan Sonra Tedbir Nafakası Boşanma ve ayrılık davasına bakmaya yetkili olan Aile mahkemesinde açılır. Yetkili Mahkeme taraflardan birisinin yerleşim yeri mahkemesidir.
• a. Taraflar boşandığı takdirde
b. Tarafların evlenmelerinin feshine karar verildiği takdirde
c. Çocuklar 18 yaşını doldurduğu zaman
d. Nafaka alacaklısı öldüğü takdirde
e. Tedbir nafakasından feragat edildiği takdirde
• Tedbir Nafakası Boşanma ya da ayrılık esnasında kadın ve çocukların geçinmesi için hakimin belirlediği nafakaya Tedbir Nafakası denir Türk Medeni Kanun 169 maddesine göre boşanma veya ayrılık davası açılınca hakim, davanın devamı süresince gerekli olan, eşlerin barınmasına, geçimine, karı koca mallarının yönetimine, çocukların bakımına ve korunmasına yönelik geçici önlemleri kendiliğinden alır.
• Boşanma davası açıldıktan sonra davayı kimin açtığına ve boşanma talebinin nedenine bakılmaksızın , kocanın nafaka yükümlüğü devam eder. Tedbir nafakası talep tarihinden itibaren işlemeye başlar.
2. İŞTİRAK NAFAKASI
• Çocuğun velayeti kendisine verilen taraf, çocuğa bakmak, beslemek, temel ihtiyaçlarını karşılamak zorundadır. Çocuğun velayeti kendisine verilmeyen taraf da hakim tarafından belirlenecek oranda çocuğun bakım, eğitim giderlerine katılmak zorundadır. Hakim tarafından çocuğun bakım giderlerine katılmak amacıyla belirlenen nafakaya İştirak (Katılım) Nafakası denilir. Hakim , taraflar iştirak nafakası hususunda talepte bulunmasalar dahi, kendiliğinden İştirak Nafakası ‘na karar vermek zorundadır. Hakim tarafından belirlenen İştirak Nafakası’nın başlangıcı , boşanma kararının kesinleştiği tarihtir.
• Boşanma davasının kesinleşmesinden sonra, başkaca bir dava ile İştirak Nafakası talep edilmişse, nafaka davanın açıldığı tarihten itibaren hesaplanacaktır.
İştirak Nafakasına faiz yürütülür mü?
Dava açılış tarihinden hüküm verildiği tarihe kadar faiz yürütülemez. Faiz , İştirak Nafakası ile ilgili kararın kesinleştiği tarihten itibaren işler.
İştirak Nafakası Ne Zamana Kadar Ödenir?
Ana ve babanın bakım borcu çocuğun ergin olmasına kadar devam eder.Çocuk erginlik yaşına gelmesine rağmen , eğitimi devam ediyorsa, ana ve baba durumlarının elverdiği ölçüde çocuğa bakmakla yükümlüdürler.
• İştirak Nafakası Miktarı Ne Olmalıdır Çocuğun eğitimi, öğretimi ve geçimine yetecek miktarda olmalıdır.
İştirak nafakasının miktarını taraflar belirleyebilir mi İştirak nafakası miktarı hakkında taraflar sözleşme yapabilirler fakat yapılan sözleşmenin geçerli olabilmesi için hakimin sözleşmeyi onaylaması şarttır.
• İştirak Nafakası Davası Nerede Açılır Boşanma davası açılmış ise, davanın açıldığı Aile Mahkemesinden talep edilir. Boşanmadan sonra açılacak nafaka davalarında , nafaka alacaklısının yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir.
İştirak Nafakasının Artırılması Davası Değişen yaşam koşulları belirtilerek, İştirak Nafakası’nın artırılması mahkemeden talep edilebilir. Davada görevli mahkeme Aile Mahkemesi’dir.Yetkili Mahkeme nafaka alacaklısının yerleşim yeri mahkemesidir.
3. YOKSULLUK NAFAKASI
• Yoksulluk Nafakası Türk Medeni Kanunu 175 maddeye göre boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek olan taraf, kusuru daha ağır olmamak şartıyla, geçimi için geçimi için diğer taraftan mali gücü oranında süresiz olarak nafaka talep edebilir.Bu davada nafaka yükümlüsünün kusurlu olup olmadığına bakılmaz
• Yoksulluk nafakası Davası Nerede Açılır Yoksulluk nafakası Boşanma Davası ile birlikte veya Boşanma Davası görülürken istenmişse, yetkili mahkeme Boşanma Davası’na bakan Aile Mahkemesi’dir. Boşanma sonrasında açılacak davada nafaka alacaklısının yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir.
Dava görülürken :
a.Yoksulluk nedeniyle nafaka davası açanın yoksulluğa düşüp düşmediği araştırılır.
b.Davalının sosyal ve ekonomik durumu araştırılır.
c.Medeni Kanun Nafaka Hükümleri
d.Yetki
GENEL OLARAK NAFAKALAR
• 1-Tedbir Nafakası
A)Boşanma davasından önceki tedbir nafakası,
Şartları: 1-Kesinleşmiş bir boşanma kararı olmalıdır.
2- Mutlaka açık bir talep olması gerekir. Yazılı yada Tutanağa geçirilmek şartı ile sözlü olabilir. Eşlerin her ikisi de isteyebilir.
3-Nafaka isteyen eşin kusurunun diğer eşten fazla olmaması gerekir. Yani asli kusurlu olmamalıdır. Eşit kusur halinde de nafakaya hükmedilebilir.
4-Boşanma sonucu eşin yoksulluğa düşmesi gerekir, Hakim tarafından araştırılmalıdır. Yukarıda anlatıldı. Yoksulluk nafakası süresiz olarak hükmedilmelidir. “Bir yıl, 5 yıl yada 10 ay süre ile” gibi süre konulamaz. Nafaka talebi ,boşanma ile birlikte istenilmiş ise ayrıca nisbi ve başvuru harcı alınamaz
• Önemli: Kadının sakat olmaması,eğitim düzeyinin iyi olması ve ileride muhtemelen babasından dolayı maaşa bağlanması yada bir işe-memuriyete girmesi söz konusu ise bu durum doğmamış ve muhtemel bir alacak olduğu için bu savunmaya değer verilemez. Ancak bu olasılık gerçekleşmiş ise o zaman yeniden talep değerlendirilir. Önemli:Başkası ile gayri meşru hayat yaşayan ( örneğin imam nikahlı evlilikler) eşin nafaka isteme hakkı ortadan kalkar.
• Çocukların geleceğinin korunması , eğitimi-terbiyesi ,iaşesi için, boşanma kararından sonra velayeti kendisine verilmemiş olan eşin (karı-koca) çocukları için vermesi gerekli olan bir nafaka çeşididir. İştirak nafakasının başlangıcı boşanma kararının kesinleşme tarihidir.Bitiş tarihi ise çocuğun reşit olduğu tarihtir.
• Hakim Resen (kendiliğinden) göz önüne almalıdır ve her bir çocuk için ayrı ayrı ve her çocuğun konumu yine ayrı ayrı değerlendirilerek uygun bir nafakaya karar vermelidir. Çocuğun varlıklı olması anne-babasının bu nafakadan kurtarmaz. Sadece miktarı üzerin de etkisi olabilir. Boşanma kararı ile iştirak nafakasına karar verilmemiş ise daha sonra dava açılabilir. Reşit çocuk için iştirak nafakasına hükmolunamaz. Velayet hakkının nez’i halinde iştirak nafakası istenemez. Madde 177.- Boşanmadan sonra açılacak nafaka davalarında, nafaka alacaklısının yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir.
• 5. Zamanaşımı Madde 178.- Evliliğin boşanma sebebiyle sona ermesinden doğan dava hakları, boşanma hükmünün kesinleşmesinin üzerinden bir yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.
• A. Nafaka yükümlüleri Madde 364.- Herkes, yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan üstsoyu ve altsoyu ile kardeşlerine nafaka vermekle yükümlüdür. Kardeşlerin nafaka yükümlülükleri, refah içinde bulunmalarına bağlıdır. Eş ile ana ve babanın bakım borçlarına ilişkin hükümler saklıdır.
• B. Dava hakkı Madde 365.- Nafaka davası, mirasçılıktaki sıra göz önünde tutularak açılır. Dava, davacının geçinmesi için gerekli ve karşı tarafın malî gücüne uygun bir yardım isteminden ibarettir. Nafakanın yükümlülerin bir veya bir kaçından istenmesi hakkaniyete aykırıysa hâkim, onların nafaka yükümlülüğünü azaltabilir veya kaldırabilir. Dava, nafaka alacaklısına bakmakta olan resmî veya kamuya yararlı kurumlar tarafından da açılabilir. Hâkim, istem hâlinde, irat biçiminde ödenmesine karar verilen nafakanın gelecek yıllarda tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre ne miktarda ödeneceğini karara bağlayabilir. Yetkili mahkeme, taraflardan birinin yerleşim yeri mahkemesidir.
• C. Korunmaya muhtaç kişiler Madde 366.- Korunmaya muhtaç kişi-lerin bakımı, bununla yükümlü kurumlar tarafından sağlanır. Bu kurumlar, yaptıkları masrafları nafaka yükümlüsü hısımlardan isteyebilirler.
• 2-Yoksulluk Nafakası 3-İştirak Nafakası 4-Yardım Nafakası
• Eş ve Reşit olmayan çocuklar yararına hükmedilecek tedbir nafakasıdır.Bağımsız bir dava olarak açılır. Başvurma harcı dışında ,yıllık nafaka bedeli(talebi) üzerinde nisbi harç alınır. Esas defterine kaydı yapılır. Nisbi Avukatlık ücretine hükmedilir.
• Reddedilen miktar üzerinden vekalet ücretine hükmedilemez. Tamamen ret halinde ise maktu vekalet ücretine hükmedilebilir. Nafakaya hükmedilebilmesi için kadının ayrı yaşamakta haklı olduğunu her türlü delil ile ispat etmesi gerekir.(kocasının dövdüğü,ağır ihmali,dışarı attığı,başka kadınla ilişkisi olduğu gibi.)
• Hükmedilecek nafaka tarafların sosyal ve ekonomik şartlarına uygun olmalıdır. Nafaka isteyen üzerinde zenginlik kaynağı oluşturmamalıdır. MK. 4 maddesinde ki Hakkaniyet Kuralları esas alınmalıdır. Nafakanın başlangıç tarihi Dava tarihidir. Tedbir nafakasında faize hükmedilemez.
• Nafaka Türk Parası üzerinden hükmedilmelidir. Talep yabancı para dahi olsa hüküm TL. üzerinden o günkü kur üzerinden hükmedilmelidir. Ancak tarafların nafakanın yabancı para üzerinden olmasını birlikte istemeleri hariç. Nafakanın bitiş tarihi hüküm fıkrasında gösterilemez.
• Tedbir nafakasından sonra boşanma davası açılır ise her iki dosya birleştirilebilir. Ancak buna rağmen nafakanın bitiş tarihi gösterilemez.
• Kocanın bakım borcu mutlak olduğu için işsiz olması nafakaya hükmedilmesine engel değildir. (Çalışamayacak derecede Hasta ve sakat olması, askerlik görevini yapıyor bulunması-hiçbir mal varlığı yok ise-,v.b. istisnalar hariç-ancak bu istisnanın da istisnaları vardır. Bu istisnalar mutlak değildir. Ne ise Kafanızı karıştırmayalım.
• Önemli: Nafaka şahsa bağlı bir haktır. Önceden vazgeçilmesi yani feragat edilmesi kesin hüküm oluşturmaz sonradan ayrı bir dava ile yeniden istenebilir. Nafaka ölüm ile sona erer. Mirasçılara geçmez. Kadının varlıklı yada maaşlı olması kocayı nafaka borcundan kurtarmaz. Bu tür nafakalarında artırılması yada tenzili mümkündür.
• Önemli: Koca yurt dışında çalışıyor ve maaşı da belli değil ise “Çalışma bakanlığı Yurt dışı işçi Sorunları Genel Müdürlüğü” ne müzekkere yazılarak ortalama maaş miktarı belirlenmelidir.Çocuklar için verilen tedbir nafakası reşit olana kadar geçerlidir. B)Boşanma Davası sırasında hükmedilecek olan Tedbir Nafakası, Ayrılık ve Boşanma davası açıldığı takdirde Hakim MK.137 maddesinin amir hükmü nedeniyle Re’sen (kendiliğinden) çocuklar ve eşin iaşesi,bakımı ve eğitimi için maddi tedbirleri almak zorundadır. Tedbir nafakası Boşanma davası tarihinden başlayıp hükmün kesinleştiği tarihe kadar geçerli olmak üzere hükmedilir. Tedbir nafakası hem hüküm fıkrasında yazılmalı hem de birden fazla oturum var ise ara kararında yazılmalıdır.
• Bu tür tedbir nafakasında da feragatin önemi yoktur. İlk duruşma nafaka istemeyen eş ileri ki duruşmalarda isteyebilir. Doğmamış nafakadan(haktan) feragat mümkün değildir.
• Önemli: İlk duruşmada hakim ara kararı ile belli oranda tedbir nafakasına hükmederse ,bu nafaka nasıl tahsil edilir
• Öncelikle nafakayı hak eden eş hemen ara kararının bulunduğu duruşma tutanağının onaylı suretini alarak İcra müdürlüğüne başvurmalı ve Örnek 7'ye göre ödeme emri gönderilmelidir.
• Tedbir nafakasını boşanma davası ile birlikte yada yargılamanın her aşamasında eş kendisi ve çocukları için isteyebilir. ayrı yaşamakta haklı olduğunu ispat etmek zorunda değildir. Çünkü boşanma davasının varlığı ayrı yaşamakta eşlerin haklı olduğunu gösterir.Tedbir nafakasında da MK.4 maddesi göz önünde bulundurulmalıdır. Kanımca M.K.dan doğan birçok davalarda en son çözüm hakim bu geniş takdir yetkisine dayanabilir.Önemli:Hakim talep olmasa da mutlaka bu konuda bir karar vermek ve tedbir almak zorundadır. Başvuru ve ilam harcı alınmaz. Çünkü fer’i nitelikte bir taleptir.
SORULARLA NAFAKA DAVALARI
EŞİMDEN AYRI YAŞIYORUM. NAFAKA DAVASI AÇMAK İSTİYORUM. DAVA AÇABİLİR MİYİM?
Cevap : Nafakayla ilgili davası açmak için illaki boşanma davası açma zorunluluğu bulunmamaktadır. Ayrı yaşama olması da gerekmemektedir. Eşiniz ile ayrı yaşamasınız bile eğer eşiniz eviniz ile ilgilenmiyorsa nafakayla ilgili dava açabilirsiniz. Ayrı yaşama durumunda da nafakaya yönelik dava açılabilir.
KAÇ FARKLI NAFAKA DAVASI AÇILABİLİR?
Cevap : Nafakanın 4 farklı türü için dava açılabilir. Bunlar; Yoksulluk Nafakası, Tedbir Nafakası, İştirak Nafakası ve Yardım Nafakasıdır.
Yoksulluk Nafakası: Yoksulluk Nafakası boşanmadan sonra ekonomik olarak daha kötü durumu gelecek yani yoksulluğa düşecek olan ve boşanma daha ağır kusuru bulunmayan eşe, ekonomik durumu daha iyi olan eş tarafından ödenecek nafakanın farklı bir türüdür. Boşanma davası içerisinde talep edilebilir veya boşanma davası sonrasında bu dava açılabilir. Burada nafakaya yönelik talepte bulunacak eş için önemli olan boşanmada kusurunun olması değil kusurun diğer taraftan fazla olmamasıdır. Eğer iki tarafında kusuru yoksa kusurun diğer taraftan fazla olmaması sebebiyle yoksulluk nafakası istenebilir.
Tedbir Nafakası: Tedbir nafakası adı üzerinde olduğu gibi “Tedbir” amaçlı geçici bir nafakadır. Boşanma davalarında boşanma kararı verip karar kesinleşinceye kadar geçen sürede ekonomik durumu kötü olan eşin mağdur olmaması için mahkemeden talep edilmesi halinde verilir. Tedbir nafakası için boşanma davası açılmadan da talep te bulunulabilir. Haklı olarak ayrı yaşayan eş diğer eşten hem kendisi hem de varsa bakmakta olduğu çocukları için tedbir nafakası talebinde bulunabilir. Uygulama da en çok boşanma davası görülürken tedbir nafakasına hükmedilmektedir.
İştirak Nafakası: Eşlerin çocukları için talep edilebilecek nafaka türüdür. İştirak nafakası ortak çocuklar için ödeneceğinden bu tür nafakada tarafların herhangi bir kusuru aranmayacaktır. Velayete haiz eş ekonomik durum olarak diğer eşten her zaman iştirak nafakası isteyebilir.
Yardım Nafakası: Yardım nafakası birbirine bakma zorunluluğu olan birinci derece akrabalar için çıkarılmış bir kavramdır. Bu nafaka türü Medeni Kanun 364 maddesinin 1 fıkrasından doğmuştur. Maddeye göre; “Herkes, yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan üstsoyu ve altsoyu ile kardeşlerine nafaka vermekle yükümlüdür.” Bu madde dolayısıyla verilen nafakaya Yardım Nafakası denmektedir. Kardeşlerin nafaka borcunun doğması için kardeşin refah içerisinde yaşama zorunluluğu bulunmaktadır.
NAFAKA DAVASI AÇMANIN ŞARTLARI NELERDİR?
Cevap : Aile Mahkemelerinde nafaka davası açabilmek için haklı bir neden bulunması gerekmektedir. Haklı nedenlerin en başında eşin evin ekonomik sorumluluklarını yerine getirmemesi ve evine özen göstermemesi söylenebilir. Boşanma aşamasında ise yoksulluğa düşecek eş diğerinden ağır kusurlu olmamak kaydıyla nafaka talep edebilir. Aile Mahkemelerinde Nafaka’nın ana mantığı evlilik içerisinde sorumluluklarını yerine getirmeyen eşlerin sorumluluklarını yerine getirmesini sağlamak, boşanma aşamasında ise evliliğin sona ermesi sebebiyle maddi durumunda kötüleşme olacak eşin evlilik içerisindeki maddi durumuna yakın bir duruma eriştirmektir.
ÇOCUĞUM İÇİN NE KADAR NAFAKA İSTEYEBİLİRİM?
Cevap : Uygulamada çocukların yaşına göre değişmekle birlikte ortalama 200-600 TL arasında bir nafakaya hükmedilmektedir. Eşin ekonomik şartları normal vatandaşların oldukça üzerinde ise bu rakamda doğru orantılı olarak artacaktır. O yüzden Nafaka Miktarı nasıl belirlenir sorusuna verdiğimiz cevaba göre isteyeceğiniz nafaka miktarını belirleyebilirsiniz.
NAFAKA MİKTARI NASIL BELİRLENİR?
Cevap : Nafaka miktarı belirlenirken mahkeme çeşitli kriterleri göz önüne alacaktır. Fakat nafakanın belirlenmesinde hakimin takdir hakkı çok büyüktür. Nafaka belirlenmesinde tarafların ekonomik ve sosyal durumları en belirgin kriterlerdir. Hakim nafaka miktarını belirlerken nafaka ödeyecek eşin iş durumu, çalıştığı pozisyon, ailenin daha önceki yaşam tarzı v.b hususları değerlendirerek hakkaniyete göre bir miktar belirler.
EŞİM NAFAKAYI ÖDEMİYOR. NASIL ALABİLİRİM?
Cevap : Eş mahkeme tarafında n hükmedilmiş nafakayı ödemiyorsa bu durumda icra takibi yapılmalıdır. Nafaka için yapılacak tek bir icra takibi daha sonra doğacak nafakalar içinde geçerli olacaktır.
EŞİM NAFAKAYI ÖDEMİYOR. ŞİKAYET EDERSEM NE OLUR?
Cevap : Ceza kanununda ana hüküm hiç kimse ekonomik sebeplerden dolayı özgürlüğünden mahrum bırakılamazdır. Fakat nafaka borcunu bu kuraldan müstesnadır. Nafaka borçları ödenmediği takdirde nafaka alacağı ödenmeyen eş tarafından şikayet hakkı vardır. Bu şikayet neticesinde mahkeme ödenmeyen her nafaka alacağı için ayrı ayrı cezaya hükmedecektir.
ALDIĞIM NAFAKA ÇOK DÜŞÜK. NE YAPABİLİRİM, NAFAKAYI ARTIRABİLİR MİYİM?
Cevap : Nafaka davalarında mahkemeler sabit bir nafakaya hükmettiği takdirde enflasyon v.b nedenlerle belirli durumlarda nafaka miktarı günün koşullarına göre çok küçük rakamlarda kalmaktadır. Kanunda bu durumu engellemek adına iki çözüm getirilmiştir. Birincisi nafaka kararı alınırken nafakanın artan oranlı olarak belirlenmesidir. Fakat çoğu zaman mahkemeler uygulamada oluşan sorunlar sebebiyle bu şekilde bir karar vermezler. Nafaka alacaklısı eşin nafaka ücretinin günün ekonomik şartlarına göre az kalması sebebiyle açabileceği Nafaka Artırım davası mevcuttur. Nafakanın artırılması davasında hakim nafakayı günün koşullarına göre yeniden değerlendirip bir karar verecektir.
EŞİME ÖDEDİĞİM NAFAKA ÇOK YÜKSEK NAFAKAYI DÜŞÜREBİLİR MİYİM?
Cevap : Nafakanın artırılması gibi düşürülmesi de mümkündür. Bunun için yeni bir dava açmanız gerekmektedir. Açılacak davanın adı nafakanın uyarlanmasıdır. Nafakanın uyarlanması davalarında öncelikli olarak hakimin takdir hakkı mevcuttur. Bu konuda objektif kriterler bulunmamaktadır. Hakim tarafların sosyo-ekonomik durumlarını değerlendirerek bir karar verecektir. Nafaka borçlusu ekonomik şartlarında bozulma olduğunu, nafaka miktarının çok yüksek oluşunu, kişisel ihtiyaçlarını nafaka borcu sebebiyle karşılayamaz hale geldiğini, nafaka alacaklısı eşin ekonomik durumunda ciddi artış olduğunu iddia ederek Nafakanın uyarlanmasını talep etmesi uygun olacaktır.
NAFAKA BORCUM NE ZAMAN BİTECEK?
Cevap : Nafaka her ay doğan bir borçtur. Kendiliğinden sona ermez. Nafakanın sona ermesi için; öncelikle nafaka çocuklara ödeniyorsa çocukların rüşte ermesinden başka bir deyişle 18 yaşını doldurmasından sonra çocuklar yönünden nafaka borcu sona ermektedir. Eş yönünden ise, eşin yeni bir evlilik yapması, ekonomik gelirinin çok iyi seviyeye gelmesi gibi durumlarda talep halinde nafakanın kaldırılması kararı verilebilir.