Alt İşveren  Asıl İşveren  Hukuki Sorumluluk

9. Hukuk Dairesi 2010/18207 E., 2010/16763 K.

ALT İŞVEREN 
ASIL İŞVEREN 
HUKUKİ SORUMLULUK 

Davacı, iş sözleşmesinin geçerli neden olmadan feshedildiğini belirterek feshin geçersizliğine ve işe iadesine karar verilmesini istemiştir. 

Yerel mahkeme, davanın kabulüne karar vermiştir. 

Hüküm, süresi içinde davalılar avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için tetkik hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü: 

Davacı vekili, davacı işçinin üst işveren olan davalı Ş... M...market A. Şirketi'nin Malatya'daki işyerinde, diğer davalı U... Özel Güvenlik Şirketi'ne bağlı güvenlik görevlisi olarak çalıştığını, iş sözleşmesinin geçerli neden olmadan feshedildiğini belirterek, feshin geçersizliğine ve davacı işçinin işe iadesine karar verilmesini talep etmiştir. 

Davalı işverenler vekili, davalı M...market A. Şirketi yönünden husumet itirazında bulunarak, şirketin yüzden fazla ulusal ölçekte şubesi bulunduğunu, şubelerinde yürütülen güvenlik hizmetlerinin, güvenlik şirketleri aracılığıyla yürütüldüğünü, Malatya şubesindeki güvenlik hizmetini diğer davalı U... Güvenlik Hizmetleri Ltd. Şirketi'nin üstlendiğini, U... Güvenlik Hizmetleri Ltd. Şirketi'nin üstlendiği işi sözleşme koşulları doğrultusunda bağımsız bir biçimde yürüttüğünü, yönetim hakkının tamamen kendisinde olduğunu, şirketin yönetim değil denetim yetkisi bulunduğunu, işçilerin işe alımı, ücretlerinin ödenmesi, SSK primlerinin yatırılması ve işten çıkarma gibi yetkilerin U... Güvenlik Hizmetleri Ltd. Şti.'de bulunduğunu, M...market şirketine karşı açılmış olan davanın reddi gerektiğini; diğer davalı güvenlik şirketi yönünden ise, U... Özel Güvenlik Ltd. Şti/nin A... Avm Yönetim Danışmanlık Ltd. Şti. ile imzalamış olduğu sözleşme gereğince özel güvenlik hizmeti verdiğini, davacının da bir dönem şirkette iş akdi ile çalıştığını, ekonomik kriz sebebiyle şirketin alacaklarını tahsil edemediğini ve ayakta kalabilmesi için işçi çıkarma yoluna gittiğini, bu durumu da işten çıkarılan işçilere ayrıntılı olarak tebliğ ettiğini, feshin geçerli nedene dayandığını, davanın reddi gerektiğini savunmuştur. 

Mahkemece davalılar arasındaki sözleşme getirilmeden ve asıl alt işveren ilişkisi üzerinde durulmadan, davalılarca fesih gerekçesi olarak tasarruf tedbirlerinin gösterildiği, 4857 sayılı Yasa'da böyle bir neden bulunmadığı, ekonomik krizde feshin son çare olması gerektiği, işverenin yasada olmayan fesih gerekçesi ile davacının iş sözleşmesini feshettiği gerekçesi ile davanın kabulüne karar verilmiştir. 

4857 sayılı İş Kanunu'nun 2/6-7. maddesi uyarınca "Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile iş aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir. Bu ilişkide asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur. Feshin geçersizliği ve işe iade davasının alt ve asıl işveren ilişkisinde, her iki işverene birlikte açılması halinde, davacı işçi alt işveren işçisi olup, iş sözleşmesi alt işveren tarafından feshedildiğinden, feshin geçersizliği ve işe iade yükümlülüğü alt işverenindir. Asıl işverenin iş ilişkisinde, sözleşmede taraf sıfat bulunmadığından, işe iade yönünde bir yükümlülüğünden söz edilemez. Asıl işverenin işe iade kararı sonrası işçinin işe başlamak için başvurması ve alt işverenin işe almamasından kaynaklanan işe başlatmama tazminatı ile dört aya kadar boşta geçen süre ücretinden yukarıda belirtilen hüküm nedeni ile alt işverenle birlikte sorumluluğu vardır. 

Alt işveren-asıl işveren arasındaki ilişki, niteliğine göre, eser, taşıma, kira gibi sözleşmelere dayanır. Alt işveren üstlendiği işi sözleşme koşulları doğrultusunda, ama kendi adına ve bağımsız bir biçimde yürütür. Çalıştırdığı işçilerle kendi adına iş sözleşmesi yapar; gerekli talimatları verir; işçilere ücretlerini kendisi öder; ücret bordrolarını düzenler; SSK primlerini yatırır. 

Alt işveren uygulaması bir işletmesel karardır. Alt işverene devrin işletme gereklerine dayanan geçerli fesih nedeni olması, İş Kanunu'nun 2. maddesinin 6 ve 7. fıkraları uyarınca geçerli ve muvazaaya dayanmayan asıl işveren-alt işveren ilişkisinin kurulması şartına bağlıdır. 

Asıl işveren-alt işveren ilişkisinden söz edilebilmesi için; alt işveren, asıl işverene ait işyerinde, asıl işverenden aldığı iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde çalıştırıyor olmalı ve asıl işverenin işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerde ya da asıl işin bir bölümünde çalıştırmalıdır. Bu anlamda verilen iş süreklilik arzetmeli, anahtar teslimi verilmiş olmamalıdır. 

Dosya içeriğine göre, davacının davalı U... Özel Güvenlik Ltd. Şirket işçisi olarak güvenlik hizmetinde çalıştırıldığı, diğer davalının ise market işletmeciliği yaptığı, güvenlik hizmetinin yardımcı iş niteliğinde olduğu anlaşılmaktadır. Ancak davalılar arasında sözleşme getirilmediği ve incelenmediği için bu ilişkinin davalılar arasında olup olmadığı, davalı M...market şirketinin savunmasında ileri sürdüğü gibi güvenlik hizmetinin marketin bulunduğu Alışveriş Merkezi yönetimi ile olup olmadığı, davacının güvenlik hizmetini sadece M...market işyerine mi, yoksa Alışveriş Merkezinde tüm işyerlerine mi verip vermediği, bu anlamda davalılar arasında asıl alt işveren ilişkisinin unsurlarını taşıyıp taşımadığı anlaşılamamaktadır. Eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi hatalı bulunmuştur. 

Kabule göre de, asıl işveren olduğu kabul edilen M...market şirketi yönünden feshin geçersizliği ve işe iade hükmünün kurulması isabetsizdir. Zira yukarıda açıklandığı üzere, asıl-alt işveren ilişkisinde alt işveren işçisinin kendi işvereni olan alt işveren hakkında feshin geçersizliği ve işe iade hükmünün kurulması, feshin geçersizliğine bağlı işe başlatmama tazminatı ve boşta geçen süre ücretinden ise birlikte sorumluluğuna karar verilmelidir. 

Sonuç: Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebepten (BOZULMASINA), peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 07.06.2010 gününde oybirliğiyle karar verildi.