Mirasta Saklı Pay Nedir? Saklı Paylar Nasıl Belirlenir?

Saklı pay, miras bırakana belirli derecede yakınlığı olan kişilerin miras bırakanın malvarlığı üzerinde hakka sahip olması gerektiği düşüncesine dayanır. Miras bırakan malvarlığının tamamını istediği kişiye miras olarak bırakabilme özgürlüğüne sahip değildir. Kanuni mirasçıların miras üzerinde saklı pay olarak adlandırılan hakları vardır. Miras bırakan, saklı payları dışında kalan malvarlığı üzerinde dilediği gibi ölüme bağlı tasarrufta bulunabilecektir.

Saklı paylı mirasçılar kimlerdir?

Saklı pay sahibi mirasçılar alt soy yani çocuklar ve torunlar, ana- baba ve sağ kalan eştir. Altsoy terimi içerisine evlatlıklar da dâhildir. Medeni Kanun’ da 2007’ de yürürlüğe giren değişiklik ile kardeşlerin saklı payı kaldırılmıştır.

Saklı Pay Oranları

Altsoy için saklı pay oranı yasal miras payının yarısıdır.

Anne ve baba için saklı pay oranı yasal miras payının dörtte biridir. Diyelim ki bir kişinin altsoyu yani çocuğu veya torunu var. Bu durumda anne baba mirasçı olamayacağından saklı payı da olmaz.

Sağ kalan eş; Anne ve baba ya da altsoy ile birlikte mirasçı olarak kalmışsa yasal miras    payının tamamı, bu sayılanların dışında başka mirasçılarla kalmışsa (örneğin kardeşler,   yeğenler, amca, hala, vs.) yasal miras payının dörtte üçü saklı payı olacaktır.

Saklı payın ihlali halinde ne yapılır?

Miras bırakan sağlığında yaptığı vasiyetname veya miras sözleşmesi gibi ölüme bağlı tasarruf ile bir mirasçısını mirastan çıkarmış ya da mirasçılarının saklı paylarını aşacak miktarda tasarrufta bulunmuş olabilir. Saklı pay, mirasın paylaşılması sırasında kendiliğinden dikkate alınmaz. Saklı paya sahip mirasçıların, saklı payın ihlali halinde dava açmaları gerekir. Bu davaya “tenkis davası” denilmektedir.

Tenkis Davası

Tenkis davası saklı payına tecavüz edilen mirasçılar tarafından, miras bırakanın ölüme bağlı tasarrufu ile saklı payı aşacak kadar miras bıraktığı kişilere karşı açılır. Tenkis davası açma hakkı, mirasçıların saklı paylarının zedelendiğini öğrendikleri tarihten başlayarak 1 yıl ve her halde vasiyetnamelerde açılma tarihinin, diğer tasarruflarda mirasın açılması tarihlinin üzerinden 10 yıl geçmekle düşer. Bu dava ölenin son ikametgâhı Asliye Hukuk Mahkemesi’nde açılmalıdır.

Tenkis talebi ancak miras bırakanın ölümünden sonra ileri sürülebilmektedir. Bununla birlikte tenkis davası kanunda öngörülen süreleri içerisinde açılmalıdır. Zira tenkis talebi hakkı bir yenilik doğuran hak olduğundan kanunda öngörülen süreler hak düşürücü sürelerdir.

Saklı paylı mirasçıların mirastan mahrum edilmesi

Miras bırakan saklı pay mirasçılarını ancak kanunda yazılı sınırlı nedenlere dayanarak mirasçılıktan çıkarabilir. Bu sebepler; mirasçının, miras bırakana veya miras bırakanın yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlemesi ya da miras bırakana veya miras bırakanın aile üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemesi halleridir. Bu sebepler ile mirasçılıktan çıkarılan kimse, mirastan pay alamayacağı gibi; tenkis davası da açamayacaktır.