İŞ KAZASI HALİNDE TAZMİNAT HESAPLANMASI

İş kazası sonucunda işverenler hukuksal boyutu farklı olan türlü dava ile karşı karşıya kalmaktadırlar. Bunlar kazaya uğrayan işçinin açabileceği maddi ve manevi tazminat davalarıile Sosyal Güvenlik Kurumunun iş kazası geçiren işçiye yaptığı yardımları işverenden 

geri alma(rücu) davalarıdır.

1. RÜCU (GERİ ALMA) TAZMİNATI

İş kazası sonucunda zarar gören işçiye SGK her türlü sağlık yardımını yapar. Bu kapsamda kazaya uğrayan işçinin tedavi için başka kente yada ülkeye gitmesi gerekiyorsa yol parası, protez takılması gerekiyorsa bunun bedeli ile tedavi ve rehabilitasyon süresince geçici iş göremezlik ödenekleri SGK'ca ödenir. Ayrıca, kısmi ve tam iş göremezlik durumlarında kazaya uğrayan işçiye ve ölümü halinde hak sahiplerine gelir bağlanmaktadır. SGK tarafından işçiye veya hak sahibi kişilere yapılan ve ilerde yapılması gereken her türlü giderin tutarı ile gelir bağlanması durumunda bu gelirin tutarı, işveren veya üçüncü kişilere, bu kişilerin işçi sağlığı ve iş güvenliği mevzuat hükümlerine aykırı olan eylemlerinin kusur derecesi ağırlığında, Borçlar Yasası hükümlerine göre rücu edilir.

2. MANEVİ TAZMİNAT

İş kazası sonucu cismani zarara uğrayan işçinin veya ölümlü iş kazalarında işçinin ailesinin çektiği acı, elem ve ızdırapların tazmini için açılacak manevi tazminat davasında hesaplama yöntemi bulunmayıp hakim takdiri ile manevi tazminat tutarı belirlenir ve işveren tarafından ödenmesine karar verilir.

3. MADDİ TAZMİNAT

Borçlar Yasasının 46. maddesine göre; cismani zarara uğrayan kimsenin, iş göremezlik ölçüsünde çalışmasının aksayacağı ve bu nedenle maruz kalacağı zarar ve ziyanın, kendisini çalıştırandan talep edebileceği hükme bağlanmıştır. İş kazasına uğrayan işçinin işverenden isteyebileceği maddi tazminat ise iki şekilde olabilir.

3.1. İşgöremezlik Tazminatı

Meydana gelen iş kazası veya meslek hastalığı durumlarında, meslekte kazanma gücü kayıp oranı % 10 ve daha fazla ise, SGK tarafından sigortalıya sürekli işgöremezlik geliri bağlanmaktadır. İş göremezlik derecesi % 10'dan aşağı olan durumlarda da işçinin cismani zararı olduğu halde ise SGK tarafından sürekli iş göremezlik geliri bağlanmamaktadır. Bu nedenle iş kazası nedeniyle iş görme gücünde %10 azalma olan veya iş göremez duruma düşen işçi, iş göremezlik tazminat davası açarak, SGK tarafından karşılanmayan zararını işverenden isteyebilir.

3.2. Destekten Yoksunluk Tazminatı

İş kazası veya meslek hastalığı sonucu meydana gelen ölümlerde ise, ölen işçinin desteğinden yoksun kalan kişiler tarafından işveren aleyhine destekten yoksunluk tazminat davası açılabilir. Bu kişiler tarafından işverenden tazminat talep edilebilmesi için, Borçlar Yasasının 45.maddesine göre, hayatta iken destek durumunda olan işçinin ölümü ile, yardım gören kişilerin para ile ölçülebilecek bir zarara uğramış olmaları gerekmektedir.

HESAPLAMADA AŞAĞIDAKİ AÇIKLANAN FORMÜL ÜZERİNDEN YAPILMAKTADIR;  

İşçinin olay tarihindeki bakiye ömrü esas alınarak aktif ve pasif dönemde elde edeceği kazançlar toplamından oluştuğu söz götürmez.
İşçinin günlük net geliri tespit edilerek bilinen dönemdeki kazancının, iskontolama ve arttırma işlemi yapılmadan hesaplanacağı, bilinmeyen dönemdeki kazancının ise yıllık % 10 arttırılıp % 10 iskontoya tabi tutulacağı, 60 yaşına kadar (aktif) dönemde, ve 60 yaşından sonra da pasif dönemde elde edeceği kazançların,
işçinin yaşlılık aylığı alması, veya yaşı ve işçide oluşan meslekte kazanma gücü kayıp oranına göre çalışıp ileride yaşlılık aylığına hak kazanmasının üstün olasılık içinde bulunması durumunda, zarar hesabında pasif dönemde elde edeceği kazançlar dahil edilmeyecektir.  Bu nedenle öncelikle,

i) Olay tarihindeki yaşı (bitirilmiş yaşı)
ii) Bu yaşta PMF. tablosuna göre bakiye (beklenen) ömrü,
iii) İş görebilirlik çağı, (yapılan iş ve mesleğe göre 60 yaşın altında veya üstünde olabilir)
iv) İş göremezlik (Maluliyet) oranı,
v) Karışma kusuru oranı,
vi) Artışları ile geliri

tutarlarının saptanarak sıralanması gerekir.
 

a)      İşlemiş Tazminat
İş kazasının meydana geldiği tarih ile hüküm verildiği veya anlaşma sağlandığı tarih arasındaki devrede geçici veya daimi surette kısmen veya tamamen çalışma gücünün kaybından doğan belirli zaman içinde husule gelecek maddi zararlar işlemiş zararları teşkil eder.

Belirtilen tarihe kadar geçen süre içinde aldığı toplam brüt ücret tutarının tespiti gerekmektedir.

b)      İşleyecek Tazminat
 

Hüküm verildiği veya anlaşma sağlandığı tarih ile iş kazası geçiren işçinin faal ömür süresi veya muhtemel yaşama süresi içinde çalışamayacağı döneme ilişkin maruz kalınacak mahrumiyetten doğan zarların toplamı işleyecek maddi tazminatı oluşturur.

Yargıtay son yıllarda yerleşik kararlarında, gelecek yıllara ilişkin gelir hesabında hem yıllık gelir artış oranının %10 olmasını hem de yıllık iskonto oranının %10 olmasını benimsemiştir.